مگس پرانی چشم، علاوه بر بزرگسالان در کودکان نیز شایع است و با بالا رفتن سن، احتمال بروز آن افزایش می‌یابد. به طوری که بیشتر از ۷۰ درصد افرادی که بالای ۶۰ سال سن دارند، آن را تجربه کرده اند. رشته های موجود در زجاجیه چشم، در جوانان و کودکان، بسیار ظریف است و معمولا دیده نمی شود اما این رشته ها در افراد مسن، با بالا رفتن سن، ضخیم تر می شوند و در بعضی از نقاط، به یکدیگر می چسبند که سبب ایجاد کدورت می شوند.
سایه این کدورت روی شبکیه، در افراد به صورت مگس پران احساس می شود. علاوه بر این، در برخی از افراد مسن، قسمتی از رشته های محیطی زجاجیه از جای خود بلند شده و داخل بخش های مرکزی زجاجیه می افتند. به این حالت که به آن جداشدگی خلفی زجاجیه می گویند، اصلی ترین علت ایجاد مگس پران چشم است. گاهی نیز ممکن است وجود التهاب داخل چشم یا همان یووئیت، باعث تجمع سلول های التهابی درون زجاجیه و در نتیجه مگس پران چشم شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی مگس پرانی چشم بپردازیم و روش های درمانی آن را به صورت کامل توضیح دهیم. با ما همراه شوید.
مگس پران چشم چیست؟
مگس پران، همان سایه های مزاحم در دید چشم ها است که در زمان خیره شدن به یک صفحه کاغذی، مقابل چشم حرکت می کنند و با پلک زدن نیز برطرف نمی شوند و مثل یک سایه کوچک، در مقابل چشم ها باقی می مانند. علت انتخاب نام مگس پران برای لکه های چشم این است که در زمان خیره شدن و تمرکز، سعی دارند که از قاب چشم ها دور شوند.. علت رخ دادن مگس پران چشم، ضخیم شدن رشته های زجاجیه می باشد.
با افزایش سن، این رشته ها ضخیم می شوند و مشکلات مختلفی در بینایی فرد، ایجاد می کنند. مگس پران در افراد بالای 60 سال، در افرادی که سابقه جراحی چشم دارند، در افرادی که به نزدیک بینی دچار هستند و در افرادی که سابقه التهاب داخل چشمی دارند، بیشتر شایع است.
زجاجیه چیست؟
یکی از قسمت های مهم شبکیه چشم، زجاجیه است که بخش مرکزی چشم را تشکیل می دهد. زجاجیه، در سنین پایین حالت ژله ای دارد اما رفته رفته با بالا رفتن سن، حالت ژله ای خود را از دست داده و به شکل آبکی درمی آید. وظیفه اصلی زجاجیه، محافظت و پشتیبانی از لنز چشم است و از آن در برابر عوامل خارجی مانند آب مروارید یا کاهش اکسیژن محافظت می کند. جایگاه زجاجیه، در کنار شبکیه است؛ به طوری که برخی از قسمت های آن به شبکیه وصل می باشند. همچنین مهم ترین هدف زجاجیه، روشن نگه داشتن مرکز چشم است که رسیدن نور به شبکیه را ممکن می سازد.
علت ایجاد مگس پرانی چشم
مگس پرانی چشم، ممکن است که با بالا رفتن سن یا در اثر برخی از بیماری ها و عوارض دیگر به وجود آید. یکی از این بیماری ها، بیماری های چشمی مرتبط با افزایش سن است. همان طور که گفتیم، با گذشت زمان، زجاجیه تغییر شکل پیدا کرده و به حالت مایع درمی آید که این فرآیند سبب جدا شدن آن از اعصاب بینایی و پرده شبکیه می شود.
با منقبض و فشرده شدن زجاجیه، برخی از قسمت های آن به حالت رشته ای درمی آیند که از ورود نور به داخل چشم ها جلوگیری می کنند که همین امر، سبب ایجاد سایه های کوچک روی شبکیه یا همان مگس پران خواهد شد. در ادامه به برخی دیگر از بیماری هایی که سبب ایجاد مگس پران چشم می شوند، خواهیم پرداخت.
التهاب بافت میانی چشم
یکی دیگر از عواملی که باعث ایجاد مگس پران چشم در افراد می شود، التهاب بافت میانی چشم ها است. التهاب مشیمیه یا یووئیت خلفی، معمولا در لایه میانی چشم، ایجاد می گردد. این بیماری سبب تجمع سلول های التهابی در زجاجیه چشم می شود که به دنبال آن مگس پران چشم، به وجود می آید.
خونریزی داخلی چشم
خونریزی داخلی چشم نیز یکی دیگر از مواردی است که باعث ایجاد مگس پران خواهد شد. خونریزی داخلی زجاجیه چشم، علت‌های متفاوتی چون فشار خون بالا، دیابت، جراحت، انسداد رگ های خونی و آسیب دیدگی دارد. این سلول های خونی در فرد به شکل مگس پران دیده می شوند.
پارگی شبکیه
در زمان پارگی شبکیه، زجاجیه چشم که به حالت مایع درآمده است، از شبکیه جدا و باعث کشیدگی قسمتی از آن می شود که در نهایت به سوراخ شدن یا پارگی بخشی از شبکیه، منتهی می گردد. اگر پارگی شبکیه درمان نشود، می تواند سبب تجمع مایعات در پشت شبکیه گردد و در نهایت باعث از بین رفتن بینایی فرد می شود.
عمل های چشم و داروها
تزریق برخی از داروها درون زجاجیه، می تواند سبب ایجاد حباب در آن شود. این حباب های هوا قبل از اینکه جذب چشم ها شوند، به شکل سایه دیده می شوند. همچنین در برخی از عمل های چشم، روغن سیلیکون یا حباب گاز تزریق می گردد که ممکن است به شکل مگس پران دیده شوند.
مشاهده جرقه های نور و تار عنکبوت های متحرک
در پشت کره چشم، بخشی به نام زجاجیه وجود دارد که قوام آن، مانند سفیده تخم مرغ است. با افزایش سن ممکن است که این مایع ژله ای، حالت مایع شکل و آبکی به خود بگیرد که سبب ایجاد اجسام شناور در دید شخص می شود. این اجسام شناور با ظاهر شدن نقاطی در میدان دید یا به صورت تار عنکبوت دیده می شوند که به طور معمول بی ضرر هستند؛ اما اگر به ناگاه تعداد آن ها افزایش یافت، باید حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.
این شرایط می تواند به دلیل پارگی در شبکیه یا رگ های خونی ایجاد گردد. مشاهده جرقه های نور همراه با اجسام شناور، می تواند نشانه جداشدگی شبکیه باشد که بسیار خطرناک است و سبب کوری می شود.
عوارض مگس پرانی چشم
دیدن سایه هایی به شکل مگس، مو یا ریشه درختان در هنگام نگاه کردن، مرتبط با عارضه ای به نام مگس پرانی چشم است. مواردی چون شیرجه محکم در آب، پرش شدید و ضربه باعث این عارضه می شوند. همچنین مشاهده سایه های ناشی از مگس پران به همراه جرقه های نور نیز بسیار خطرناک است و باید حتما بعد از دیدن آن ها، به پزشک برای بررسی و درمان مراجعه شود.
سایه های ناشی از این ضایعه بیشتر در هنگام نگاه کردن به دیوار یا در زمان مطالعه دیده می شوند. البته لازم به ذکر است مگس پرانی چشم، همیشه خطرناک نیست و گاهی اوقات به صورت خود به خود نیز درمان می شود؛ به طوری که بعد از شش ماه از بروز این ضایعه، سایه های ایجاد شده آهسته و به تدریج محو می شوند و زجاجیه به حالت قبلی و یکنواخت خود باز می گردد. در واقع مگس پران چشم زمانی خطرناک می شود که زجاجیه به شبکیه وصل است و جابجایی آن باعث حرکت در شبکیه می شود. در این صورت ممکن است شبکیه، دچار کندگی شود یا حتی پرده چشم پاره گردد.
علت مگس پرانی چشم در نوجوانان
در دوره نوجوانی در دختران و پسران، تغییرات فیزیکی قابل توجهی رخ می دهد که به معنای رسیدن به دوران به بلوغ است. برخی از این تغییرات شامل ایجاد جوش یا رشد موهای جدید می باشند. برخی دیگر از نوجوانان ممکن است در زمان بلوغ تغییراتی را مشاهده کنند که کمتر رایج هستند.
این تغییرات شامل ایجاد خطوط و نقاط شناور به صورت ناگهانی در میدان دید می باشد که به این علائم آزاردهنده، مگس پران گفته می شود. این اختلال معمولا خطر فیزیکی خاصی ندارد اما ممکن است باعث نگرانی نوجوانان و خانواده ایشان گردد.
آیا جرقه چشم و مگس پران خطرناک است؟
برخی از افراد ممکن است که به عارضه مگس پران چشم مبتلا باشند و این عارضه هیچ مشکل خاصی برای آن ها به ایجاد نکند. در واقع مگس پرانی که سال های طولانی وجود داشته باشد و تغییر خاصی نکرده باشد، خطرناک نیست و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی کند اما بروز مگس پران جدید نشان دهنده مشکلات جدی چشم می باشد. البته همان طور که توضیح داده شد، شایع ترین علت ایجاد مگس پرانی چشم، جداشدگی زجاجیه خلفی می باشد که به خودی خود، خطرناک نیست.
اما گاهی اوقات ممکن است که در حین جدا شدن زجاجیه، قسمتی از شبکیه نیز همراه آن جدا شود که سبب ایجاد سوراخ یا پارگی پرده شبکیه می گردد. جدا شدن پرده شبکیه می تواند مشکلات شدید بینایی را به دنبال داشته باشد. وجود جرقه نیز ناشی از تحریک و کشش شبکیه است؛ به همین دلیل در افرادی که به تازگی دچار جرقه شده اند، احتمال پارگی شبکیه نیز وجود دارد. تشخیص علت دقیق مگس پران و جرقه، بدون معاینه دقیق توسط چشم پزشک، امکان پذیر نیست.
گاهی چشم پزشک نمی تواند با یک بار معاینه علت دقیق مگس پران را تشخیص دهد. در این مواقع معاینه های چشم پزشکی، در فواصل دو تا سه هفته یک بار انجام می شوند تا زمانی که پزشک مطمئن گردد که علت خطرناکی وجود ندارد. نکته مهم دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که حتی اگر جرقه با پارگی شبکیه همراه باشد، ممکن است خود به خود بعد از چند روز یا چند هفته از بین برود.
مگس پران نیز در صورت پارگی شبکیه بعد از چند هفته، کوچک تر می شود؛ به همین دلیل افرادی که دچار مگس پران یا جرقه شده اند، حتی اگر این ضایعه ها بعد از مدتی خود به خود خوب شده باشند، باز هم نیاز است که به پزشک مراجعه کنند و معاینات لازم برای ایشان صورت گیرد.
روش های خانگی برای درمان مگس پرانی چشم
برای درمان بیماری مگس پرانی چشم، در ابتدا باید علت آن تشخیص و سپس برای درمان آن اقدام نمود. هر چند که این عارضه در افرادی که به مشکلات زمینه ای مبتلا نیستند، خطرناک نبوده و نیازی به درمان ندارد. برای درمان مگس پرانی چشم از روش های گوناگونی استفاده می شود که یکی از این روش ها، درمان های خانگی و گیاهی است که در ادامه بیشتر به توضیح آن ها خواهیم پرداخت.
ماساژ دادن شقیقه ها
یک روش خانگی موثر برای درمان مگس پرانی چشم، ماساژ دادن شقیقه ها می باشد. برای انجام این کار، مقداری آب گرم آماده کنید و یک پارچه را درون آن خیس کنید. سپس پارچه را روی چشم های بسته خود قرار داده و به دنبال آن، به آرامی شقیقه های خود را ماساژ دهید. این کار سبب کم شدن استرس می شود. کم شدن استرس به نوبه خود می تواند از بروز مگس پران چشم، جلوگیری کند. همان طور که می دانید، همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
متمرکز کردن خط دید
متمرکز کردن خط دید در هنگام نگاه کردن، می تواند چشم های شما را ریلکس نماید. به طور مثال یک شی خاص مانند سکه یا مداد را در نظر بگیرید، سپس روی آن متمرکز شوید. حالا آن شی را به آرامی به صورت خود نزدیک کنید و آن را در فاصله 15 سانتی متر از صورت قرار دهید و بعد دوباره شی را به جای اول خود برگردانید. این کار را دست کم، ده بار در روز تکرار کنید. این عمل می تواند چشم های شما را تسکین دهد.
چشم های خود را تمرین دهید
همانطور که تمرکز روی یک شی خاص، می‌تواند سبب تسکین مگس پرانی چشم گردد، تمرین دادن چشم ها نیز اثر مثبتی روی آن ها دارد. یکی از رایج ترین تمرینات مخصوص چشم، چرخاندن چشم ها در جهت عقربه های ساعت و بعد از آن، در خلاف جهت عقربه های ساعت است. این تمرین فقط به درمان مگس پران چشم کمک نمی کند، بلکه در مواقعی که احساس می کنید که چشم هایتان در اثر کار کردن طولانی در مقابل کامپیوتر یا تماشای تلویزیون خسته و دچار آسیب شده است، این تمرین می تواند میزان فشار وارده روی چشم ها را کمتر کند.
تمرینات یوگا انجام دهید
از دیگر روش هایی که به درمان مگس پرانی چشم کمک می کند، انجام تمرینات یوگا می باشد. گاهی اوقات، مگس پرانی چشم به دلیل استرس و فشار زیاد روی چشم ها، ایجاد می شود. انجام تمرینات یوگا می تواند بدن و ذهن را آرام کرده و سبب تسکین چشم ها گردد و مشکلات مرتبط با مگس پرانی چشم را از بین ببرد. بهتر است قبل از شروع و انجام تمرینات یوگا، از یک مربی یوگا کمک بگیرید و با او در این مورد مشورت نمایید.
نوشیدن آب به میزان کافی
گاهی اوقات ممکن است که مگس پرانی چشم به دلیل آمیزش سم ها در بدن، اتفاق افتد. یکی از بهترین روش هایی که به از بین بردن این سموم کمک می کند، نوشیدن آب بیشتر است. زمانی که بدن انسان از سموم خالی شود، احتمال ابتلا به مگس پرانی چشم نیز کاهش می یابد. در واقع نوشیدن آب، یکی از موثرترین و بهترین روش های خانگی موجود برای درمان مگس پران چشم است.
مصرف بلوبری
یکی دیگر از روش های خانگی درمان مگس پران چشم، مصرف بلوبری است. بیل بری، به عنوان منبعی غنی از آنتی اکسیدان ها، شناخته شده است و می تواند به سفت شدن بافت شبکیه کمک کند. این میوه، سبب بهبود عملکرد چشم ها نیز می شود. بلوبری را می توان به صورت خام یا به صورت مربا و آبمیوه مصرف نمود.
مصرف غذاهای سرشار از اکسیدان
مانند بلوبری، برخی دیگر از مواد غذایی و گیاهان دارویی نیز وجود دارند که سرشار از آنتی اکسیدان هستند. خوردن این مواد به درمان مگس پرانی چشم کمک قابل توجهی می کند. از برخی از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان می توان به پرتقال، کیوی، توت فرنگی، سبزیجات برگ سبز و چای سبز اشاره کرد.
در واقع می توان گفت که مصرف آنتی اکسیدان ها سبب جلوگیری از بروز مگس پرانی چشم یا حتی درمان آن می شوند؛ از این رو در رده درمان های خانگی موثر برای درمان این عارضه، قرار گرفته اند.
درمان مگس پرانی چشم با عسل
خواص عسل به همراه ویژگی های ضد میکروبی، ضد التهابی و آرام بخشی که دارد، به عنوان یک درمان شگفت انگیز و موثر برای بیماری چشمی محسوب می شود. عسل، به عنوان یک پماد برای چشم در بهبود سریع سوختگی، التیام زخم ها و ورم چشم ها موثر است.
در مصر قدیم، عسل به عنوان یک دارو های موثر برای درمان بیماری های چشم، مورد توجه همگان قرار گرفته بود. از نظر ابوعلی سینا نیز عسل باعث افزایش دید چشم ها می شود. همچنین عسل در فرهنگ غربی و آیورودا نیز به عنوان یک داروی محبوب برای درمان بیماری های چشم استفاده می شود.
درمان مگس پرانی چشم از طریق طب سنتی
علت بیماری مگس پران چشم از نظر طب سنتی، سوء عملکرد معده می باشد. در کنار درمان معده، برای درمان عارضه مگس پران چشم، انداختن چند زالوی کوچک در پلک پایینی می تواند موثر باشد. به منظور درمان گیاهی مگس پرانی چشم در طب سنتی، شست و شوی چشم ها با عرق رازیانه، حجامت ناحیه گیجگاهی و حجامت سر نیز توصیه می شود، اما قبل از انجام هر گونه خود درمانی بهتر است نزد پزشک متخصص و باتجربه طب سنتی بروید تا دستورالعمل های لازم و مناسب را برای درمان این عارضه تجویز کند.
درمان جرقه زدن چشم
جرقه زدن چشم عاملی است که می تواند به خودی خود درمان شود اما ممکن است در برخی موارد خطرناک گردد. زمانی که فرد به این عارضه دچار می شود، باید فورا به پزشک مراجعه نماید؛ زیرا گاهی اوقات جداشدگی شبکیه چشم ممکن است به دلیل جرقه زدن چشم، ایجاد گردد و فرد به طور کامل بینایی خود را از دست دهد؛ بنابراین تشخیص خطرناک بودن یا خطرناک نبودن جرقه چشم، بر عهده پزشک است. اولین اقدام برای درمان این اختلال تشخیص علت آن است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت تشدید مشکل مگس پران و ایجاد جرقه، باید هر چه سریع تر برای انجام معاینات دقیق، به چشم پزشکی مراجعه کرد. پزشک برای معاینه، به وسیله قطره مخصوص، مردمک چشم را باز نگه می دارد. سپس به وسیله لوازم جانبی و لنز ها، به معاینه شبکیه و زجاجیه می پردازد. در واقع تشخیص عوامل تاثیرگذار بر ایجاد مگس پران، بدون انجام معاینات پزشکی امکان پذیر نیست. البته اگر که از سالم بودن شبکیه مطمئن هستید، دیگر نیاز نیست که برای درمان آن اقدام نمایید و وجود این ضایعه مشکلی برای شما ایجاد نخواهد کرد.
روش های درمان پزشکی مگس پرانی چشم
در صورتی که مگس پرانی چشم، لکه های شناور خاصی ایجاد نکند، فرد آن را نادیده گرفته و به آن توجه کمتری می کند؛ اما در صورت ایجاد سایه های شناور می تواند برای فرد آزاردهنده باشد. اگر این ضایعه، به دید چشم ها آسیب برساند که به ندرت چنین اتفاقی خواهد افتاد، پزشک معالج ممکن است از روش هایی که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم برای درمان استفاده کند.
تخلیه زجاجیه یا زجاجیه برداری
در تخلیه زجاجیه یا زجاجیه برداری، ابتدا چشم پزشک با ایجاد یک برش کوچک، زجاجیه را خارج و آن را با سرم نمکی جایگزین می کند تا ساختار کروی شکل چشم حفظ گردد. این روش ممکن است نتواند تمام مگسک های چشم را برطرف کند و نیاز به جراحی های دیگری نیز داشته باشد. خطرات این جراحی شامل پارگی شبکیه و خونریزی است.
جراحی با لیزر
در این روش، پزشک به وسیله لیزر، لکه های شناور را به تکه های ریزتری تجزیه می نماید تا کمتر مورد توجه قرار گیرند. روش درمانی لیزر در برخی از بیماران سبب بهبود دید می شود و در برخی دیگر تاثیر کمتری دارد. همچنین ممکن است در برخی از بیماران هیچ گونه تاثیری نداشته باشد. اگر نور لیزر، عملکرد صحیح و مناسبی نداشته باشد، می تواند سبب آسیب رساندن به شبکیه شود؛ به همین دلیل از لیزر نیز به ندرت برای درمان مگس پرانی چشم استفاده می گردد.
سخن پایانی
دیابت و فشار خون بالا، ممکن است باعث ایجاد مگس پرانی چشم شوند که این مسئله سبب با مشکل مواجه شدن سیستم دفاعی بدن می گردد. بیماری های روماتیسم، خونریزی میکروسکوپی، مشکلات عصبی حاد، انگل گربه، استفاده از برخی از دارو ها و استرس مزمن، احتمال ابتلا به مگس پرانی چشم را افزایش می دهند. اگر این بیماری ها به موقع تشخیص و درمان نگردند، با جدا شدن شبکیه از زجاجیه، مگس پرانی چشم ایجاد می شود؛ بنابراین اولین قدم برای درمان این عارضه، شناخت دلیل اصلی آن و همچنین درمان بیماری های زمینه ای می باشد.
خوشبختانه در حال حاضر بیش از 80 تا 90 درصد افرادی که به مگس پرانی چشم مبتلا می شوند، با تشخیص به موقع و درست آن، به راحتی قابل درمان هستند.
منبع:webmd.com – Mayo Clinic
