بهترین اشعار مولانا در قالب رباعی~ رباعی های زیبای گلچین شده عاشقانه

مولانا جزو برترین شاعران جهان است که شعرهای پارسی و عربی او تقریبا به تمام زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده‌اند. ما نیز امروز در سایت ادبی و هنری گلستان فان قصد داریم بهترین اشعار مولانا در قالب رباعی را برای شما دوستان قرار دهیم. با ما باشید.

مولانا کیست؟

جلال‌الدین محمد بلخی (۶ ربیع‌الاول ۶۰۴ – ۵ جمادی‌الثانی ۶۷۲ هجری قمری) معروف به مولوی، مولانا و رومی شاعر فارسی‌گوی ایرانی است. نام کامل وی «محمد بن محمد بن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلال‌الدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می‌شده‌است. در قرن‌های بعد (ظاهراً از قرن ۹) القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به کار رفته‌است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته‌اند. زبان مادری وی پارسی بوده‌است.

نفوذ مولوی فراتر از مرزهای ملی و تقسیمات قومی است. ایرانیان، افغان‌ها، تاجیک‌ها، ترکیه‌ای‌ها، یونانیان، دیگر مسلمانان آسیای میانه و مسلمانان جنوب شرق آسیا در مدت هفت قرن گذشته به شدت از میراث معنوی رومی تأثیر گرفته‌اند. اشعار او به‌طور گسترده‌ای به بسیاری از زبان‌های جهان ترجمه شده‌است. ترجمه سروده‌های مولوی که با نام رومی در غرب شناسایی شده به‌عنوان «محبوب‌ترین» و «پرفروش‌ترین» شاعر در ایالات متحده آمریکا شناخته می‌شود.

بیشتر آثار مولوی به زبان فارسی سروده شده‌است، اما در اشعارش به‌ندرت از ترکی، عربی و کاپادوسیه‌ای یونانی نیز استفاده کرده‌است. مثنوی معنوی او که در قونیه تصنیف شده‌است یکی از عالی‌ترین اشعار زبان فارسی به‌شمار می‌رود. آثار او به‌طور گسترده در سراسر ایرانِ بزرگ خوانده می‌شود و ترجمه آثار او در ترکیه، آذربایجان، ایالات متحده، و جنوب آسیا بسیار پرطرفدار و محبوب هستند.

رباعیات زیبای مولانا

آن دل که شد او قابل انوار خدا

پر باشد جان او ز اسرار خدا

زنهار تن مرا چو تنها مشمر

کو جمله نمک شد به نمک‌زار خدا

آن شمع رخ تو لگنی نیست بیا

وان نقش تو از آب منی نیست بیا

در خشم مکن تو خویشتن را پنهان

کان حسن تو پنهان شدنی نیست بیا

آن کس که ترا نقش کند او تنها

تنها نگذاردت میان سودا

در خانه تصویر تو یعنی دل تو

بر رویاند دو صد حریف زیبا

آن لعل سخن که جان دهد مرجان را

بی‌رنگ چه رنگ بخشد او مر جان را

مایه بخشد مشعلهٔ ایمان را

بسیار بگفتیم و نگفتیم آن را

آن وقت که بحر کل شود ذات مرا

روشن گردد جمال ذرات مرا

زان می‌سوزم چو شمع تا در ره عشق

یک وقت شود جمله اوقات مرا

آواز ترا طبع دل ما بادا

اندر شب و روز شاد و گویا بادا

آواز تو گر خسته شود خسته شویم

آواز تو چون نای شکرخا بادا

از آتش عشق در جهان گرمی‌ها

وز شیر جفاش در وفا نرمی‌ها

زان ماه که خورشید از او شرمنده‌ست

بی‌شرم بود مرد چه بی‌شرمی‌ها

از بادهٔ لعل ناب شد گوهر ما

آمد به فغان ز دست ما ساغر ما

از بسکه همی خوریم می بر سر می

ما در سر می شدیم و می در سر ما

از خاک ندیده تیره ایامان را

از دور ندیده دوزخ آشامان را

دعوی چکنی عشق دلارامان را

با عشق چکار است نکونامان را

از ذکر بسی نور فزاید مه را

در راه حقیقت آورد گمره را

هر صبح و نماز شام ورد خود ساز

این گفتن لا اله الا الله را

افسوس که بیگاه شد و ما تنها

در دریائی کرانه‌اش ناپیدا

کشتی و شب و غمام و ما میرانیم

در بحر خدا به فضل و توفیق خدا

انجیرفروش را چه بهتر جانا

ز انجیرفروشی ای برادر جانا

سرمست زئیم و مست میریم ای جان

هم مست دوان دوان به محشر جانا

اول به هزار لطف بنواخت مرا

آخر به هزار غصه بگداخت مرا

چون مهره مهر خویش می‌باخت مرا

چون من همه او شدم بینداخت مرا

ای آنکه چو آفتاب فرداست بیا

بیرون تو برگ و باغ زرد است بیا

عالم بی‌تو غبار و گرد است بیا

این مجلس عیش بی‌تو سرد است بیا

ای آنکه نیافت ماه شب گرد ترا

از ماه تو تحفه‌ها است شبگرد ترا

هر چند که سرخ روست اطراف شفق

شهمات همی شوند رخ زرد ترا

ای اشک روان بگو دل‌افزای مرا

آن باغ و بهار و آن تماشای مرا

چون یاد کنی شبی تو شبهای مرا

اندیشه مکن بی‌ادبیهای مرا

ای باد سحر خبر بده مر ما را

در ره دیدی آن دل آتش‌پا را

دیدی دل پرآتش و پرسودا را

کز آتش خود بسوخت صد خارا را

ای چرخ فلک به مکر و بدسازی‌ها

از نطع دلم ببرده‌ای بازی‌ها

روزی بینی مرا تو بر خوان فلک

سازم چون ماه کاسه‌پردازی‌ها

ای خواجه به خواب درنبینی ما را

تا سال دگر دگر نبینی ما را

ای شب هردم که جانب ما نگری

بی‌روشنی سحر نبینی ما را

ای داده بنان گوهر ایمانی را

داده بجوی قلب یکی کانی را

نمرود چو دل را به خلیلی نسپرد

بسپرد به پشه، لاجرم جانی را

ای در سر زلف تو پریشانی‌ها

واندر لب لعلت شکرافشانی‌ها

گفتی ز فراق ما پشیمان گشتی

ای جان چه پشیمان که پشیمانی‌ها

ای دریا دل تو گوهر و مرجان را

درباز که راه نیست کم خرجان را

تن همچو صدف دهان گشاده است که آه

من کی گنجم چو ره نشد مرجان را

ای دل بچه زهره خواستی یاری را

کو کرد هلاک چون تو بسیاری را

دل گفت که تا شوم همه یکتائی

این خواستم از بهر همین کاری را

ای دوست به دوستی قرینیم ترا

هرجا که قدم نهی زمینیم ترا

در مذهب عاشقی روا کی باشد

عالم تو ببینیم و نه بینیم ترا

ای سبزی هر درخت و هر باغ و گیا

ای دولت و اقبال من و کار و کیا

ای خلوت و ای سماع و اخلاص و ریا

بی‌حضرت تو این همه سوداست بیا

ای شب ، شادی همیشه بادی شادا

عمرت به درازیِ قیامت بادا

در یاد من آتشی از صورت دوست

ای غصه اگر تو زهره داری یادا

این آتش عشق می‌پزاند ما را

هر شب به خرابات کشاند ما را

با اهل خرابات نشاند ما را

تا غیر خرابات نداند ما را

این روزه چو غربیل ببیزد جان را

پیدا آرد قراضهٔ پنهان را

جانی که کند خیره مه تابان را

بی‌پرده شود نور دهد کیوان را

ای آنکه گرفت شربت از مشرب ما

مستی گردد که روز بیند شب ما

ای آنکه گریخت از در مذهب ما

گوشش بکشد فراق تا ملهب ما

با عشق روان شد از عدم مرکب ما

روشن ز شراب وصل دائم شب ما

زان می که حرام نیست در مذهب ما

تا صبح عدم خشک نیابی لب ما

بر رهگذر بلا نهادم دل را

خاص از پی تو پای گشادم دل را

از باد مرا بوی تو آمد امروز

شکرانهٔ آن به باد دادم دل را

پرورد به ناز و نعمت آن دوست مرا

بردوخت مرقع از رگ و از پوست مرا

تن خرقه و اندر او دل ما صوفی

عالم همه خانقاه و شیخ اوست مرا

بیگاه شده است لیک مر سیران را

سیری نبود به جز که ادبیران را

چه روز و چه شب چه صبح دلیران را

چه گرگ و چه میش و بره مر شیران را

تا از تو جدا شده است آغوش مرا

از گریه کسی ندیده خاموش مرا

در جان و دل و دید فراموش نه‌ای

از بهر خدا مکن فراموش مرا

تا با تو بوم نخسبم از یاری‌ها

تا بی‌تو بوم نخسبم از زاری‌ها

سبحان‌الله که هردو شب بیدارم

تو فرق نگر میان بیداری‌ها

تا چند از این غرور بسیار ترا

تا کی ز خیال هر نمودار ترا

سبحان‌الله که از تو کاری عجب است

تو هیچ نه و این همه پندار ترا

تا عشق ترا است این شکرخایی‌ها

هر روز تو گوش دار صفرایی‌ها

کارت همه شب شراب‌پیمایی‌ها

مکر و دغل و خصومت‌افزایی‌ها

تا کی باشی ز دور نظارهٔ ما

ما چاره‌گریم و عشق بیچاره ما

جان کیست کمینه طفل گهوارهٔ ما

دل کیست یکی غریب آوارهٔ ما

تا نقش خیال دوست با ماست دلا

ما را همه عمر خود تماشاست دلا

وانجا که مراد دل برآید ای دل

یک خار به از هزار خرماست دلا

جانا به هلاک بنده مستیز و بیا

رنگی که تو دانی تو برآمیز و بیا

ای مکر در آموخته هرجائی را

یک مکر برای من درانگیز و بیا

جز عشق نبود هیچ دمساز مرا

نی اول و نی آخر و آغاز مرا

جان می‌دهد از درونه آواز مرا

کی کاهل راه عشق درباز مرا

چو نزود نبشته بود حق فرقت ما

از بهر چه بود جنگ و آن وحشت ما

گر بد بودیم رستی از زحمت ما

ور نیک بدیم یاد کن صحبت ما

خود را به حیَل درافکنم مست آنجا

تا بنگرم آن جان جهان هست آنجا

یا پای رساندم به مقصود و مراد

یا سر بدهم همچو دل از دست آنجا

در جای تو جا نیست به جز آن جان را

در کوه تو کانیست بجو آن کان را

صوفی رونده گر توانی می‌جوی

بیرون تو مجو ز خود بجو تو آن را

در چشم ببین دو چشم آن مفتون را

نیک بشنو تو نکتهٔ بیچون را

هر خون که نخورده‌ست آن نرگس او

از دیدهٔ من روان ببین آن خون را

در سر دارم ز می پریشانی‌ها

با قند لب تو شکرافشانی‌ها

ای ساقی پنهان چو پیاپی کردی

رسوا شود این دم همه پنهانی‌ها

دستان کسی دست زنان کرد مرا

بی‌حشمت و بی‌عقل روان کرد مرا

حاصل دل او دل مرا گردانید

هر شکل که خواست آنچنان کرد مرا

دل گفت به جان کای خلف هر دو سرا

زین کار که چشم داری از کار و کیا

برخیز که تا پیشترک ما برویم

زان پیش که قاصدی بیاید که بیا

دود دل ما نشان سوداست دلا

و اندود که از دل است پیداست دلا

هر موج که میزند دل از خون ای دل

آن دل نبود مگر که دریاست دلا

دیدم در خواب ساقیِ زیبا را

بر دست گرفته ساغرِ صهبا را

گفتم به خیالش که غلام اوئی

شاید که به جای خواجه باشی ما را

زنهار دلا به خود مده ره غم را

مگزین به جهان صحبت نامحرم را

با تره و نانی چو قناعت کردی

چون تره مسنج سبلت عالم را

تنبور چو تن تن برآرد به نوا

زنجیر در آن شود دل بی‌سر و پا

زیرا که نهان در زهش آواز کسی

می‌گوید او که جسته همراه بیا

عاشق شب خلوت از پی پی گم را

بسیار بود که کژ نهد انجم را

زیرا که شب وصال زحمت باشد

از مردم دیده دیدهٔ مردم را

عاشق همه سال مست و رسوا بادا

دیوانه و شوریده و شیدا بادا

با هشیاری غصهٔ هرچیز خوریم

چون مست شویم هرچه بادا بادا

عشق تو بکشت ترکی و تازی را

من بندهٔ آن شهید و آن غازی را

عشقت میگفت کس ز من جان نبرد

حق گفت دلا رها کن این بازی را

عشقست طریق و راه پیغمبر ما

ما زادهٔ عشق و عشق شد مادر ما

ای مادر ما نهفته در چادر ما

پنهان شده از طبیعت کافر ما

عمریست ندیده‌ایم گلزار ترا

وان نرگس پرخمار خمار ترا

پنهان‌شده‌ای ز خلق مانند وفا

دیریست ندیده‌ایم رخسار ترا

غم خود که بود که یاد آریم او را

در دل چه که بر خاک نگاریم او را

غم باد امید لیک بس بیمغز است

گر سر ننهد مغز برآریم او را

گر بوی نمی‌بری در این کوی میا

ور جامه نمی‌کنی در این جوی میا

آن سوی که سویها از آنسوی آید

می‌باش همان سوی و بدین سوی میا

گر در طلب خودی ز خود بیرون‌آ

جو را بگذار و جانب جیحون آ

چون گاو چه می‌کشی تو بار گردون

چرخی بزن و بر سر این گردون آ

گر عمر بشد عمر دگر داد خدا

گر عمر فنا نماند نک عمر بقا

عشق آب حیاتست در این آب درآ

هر قطره از این بحر حیاتست جدا

گر من میرم مرا بیارید شما

مرده بنگار من سپارید شما

گر بوسه دهد بر لب پوسیدهٔ من

گر زنده شوم عجب مدارید شما

کوتاه کند زمانه این دمدمه را

وز هم بدرد گرگ فنا این رمه را

اندر سر هر کسی غروریست ولی

سیل اجل قفا زند این همه را